Hàng năm, Thủ đô Hà Nội luôn thu hút được đông đảo du khách đến tham quan và du lịch nhờ vào những nét văn hóa đặc sắc, truyền thống bên cạnh không gian hữu tình, cổ kính. Mùa lễ hội ở Hà Nội luôn luôn rực rỡ sắc màu với các thủ tục và lễ nghi khác nhau. Trong đó có Lễ Hội Làng Lệ Mật cũng rất được người dân và du khách đón nhận dù có phần hơi “rợn gáy”. Hãy cùng 3vi.vn tìm hiểu thêm về lễ hội này nhé.
Thành Hoàng làng Lệ Mật – Người có công danh được người dân làng Lệ Mật tưởng nhớ hàng năm
1.1 Làng Lệ Mật nằm ở đâu
Làng Lệ Mật là một xã thuộc tổng Gia Thụy, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, thị trấn Kinh Bắc, tồn tại vào cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn. Vào năm 1961, xã Việt Hưng cùng các xã và thị trấn khác trong huyện Gia Lâm được gộp lại và nhập vào thành phố Hà Nội., Một phần của huyện Gia Lâm được tách ra để thành lập nên quận Long Biên, còn xã Việt Hưng thì đổi tên thành phường Việt Hưng vào năm 2003. Lệ Mật là một ngôi làng cổ, ngày xưa có tên là “Trù Mật”, sau thì được chúa Trịnh Chù đổi tên thành Lệ Mật như hiện nay.
Màn biểu diễn tái hiện lại cảnh thanh niên Hoàng chiến đấu với Giảo Long để giành lại công chúa
Hiện tại, Lệ Mật nằm tại phường Việt Hưng, quận Long Biên và cách trung tâm thành phố Hà Nội xấp xỉ 7 km về phía Đông Bắc. Làng Lệ Mật vốn được biết đến là làng rắn vì trong làng có đến hàng trăm hộ gia đình nuôi rắn khác nhau, và cũng có thêm hàng chục nhà hàng với đặc sản là rắn chế biến sẵn. Bạn cũng có thể tìm mua các loại đặc sản rắn hoặc rượu rắn nổi tiếng, tìm hiểu thêm về các hoạt động văn hóa nghệ thuật về rắn được tổ chức linh đình và long trọng. Nếu bạn có thắc mắc về chất lượng rắn ở đây thì đừng lo lắng nhé! Vì Lệ Mật là làng rắn có tiếng tại Việt Nam cũng như thế giới và cũng là trung tâm giao dịch rắn của toàn miền Bắc đấy! Khám phá Hà Nội thì cũng đừng quên ghé thăm làng Lệ Mật nhé!
Xem thêm: Đủ màu sắc mùa lễ hội Tản Viên Sơn Thánh của vùng đất Ba Vì linh thiêng
Kiệu được khiêng vào đầu buổi lễ. Những nhà có các cậu con trai được vinh dự khiêng kiệu sẽ rất nở mày nở mặt với làng xóm
1.2 Truyền thuyết về Thành Hoàng làng Lệ Mật
Theo truyền thuyết, vào thời vua Lý Nhân Tông thì công chúa yêu quý của nhà vua đi thuyền qua sông Thiên Đức (nay là sông Đuống) thì một hôm bị đắm tàu chết đuối không tìm thấy xác. Nhà vua rất đau lòng bèn ra lệnh bất cứ ai tìm thấy sẽ nhận được giải thưởng lớn, nhưng không ai có thể tìm thấy cả. Ở Lệ Mật có một chàng trai họ Hoàng đã anh dũng chiến đấu chống lại thủy quái và cuối cùng đưa được ngọc thể của công chúa vào bờ. Vua ban thưởng nhiều gấm vóc, vàng bạc nhưng ông đều từ chối vật thưởng, quà tặng và chỉ xin vua cho những người nghèo ở làng Lệ Mật và các làng xung quanh “di cư” đến vùng đất phía Tây kinh thành Thăng Long làm trang trại. Sau khi được nhà vua chấp thuận, ông cùng nhân dân Lệ Mật vượt sông Nhị Hà (sông Hồng) đến khai khẩn vùng đất phía Tây kinh thành Thăng Long.Vùng đất này dần dần được bồi đắp và mở rộng thành 13 làng được sử sách gọi là “Thập Tam Trại”. 13 làng được đặt tên là Cống Vị, Ngọc Hà, giảng Võ, Thủ Lê, Vạn Phúc, Hữu Tiếp, Thụy Khê, Ngọc Khánh, Liêu Giai, Kim Mã, Đại Yên, Phủ Đế… Người dân Lệ Mật thờ ông là thần hộ mệnh của làng. Hàng năm cư dân của 13 làng đều trở về để tưởng nhớ công ơn của ông.
Lễ hội với đủ màu sắc sặc sỡ khác nhau
Lễ Hội Làng Lệ Mật – Đặc sắc nhưng có thể khiến các người chơi hệ sợ rắn “xỉu ngang”
Nhớ ngày 23 tháng 3
Dân trại ta vượt Nhị Hà thăm quê
Kinh quán, cựu quán đề huề
Hồ Tây cá nhảy đi về trong mây
Như một tập tục truyền thống, cứ vào từ ngày 21-23 tháng 3 Âm lịch cư dân Lệ Mật sẽ thực hiện một nghi lễ độc đáo gọi là Đa Ngư (lễ cầu ngư) vào dịp lễ hội. Nghi lễ này tái hiện lại truyền thuyết rằng một thanh niên tên Hoàng xả thân mình để đánh thủy quái Giảo Long và giành lại được xác công chúa bị đuối nước. Lễ Đa Ngư là một cuộc trình diễn tâm linh, qua đó, gửi gắm những lời cầu nguyện, cảm tạ công ơn của công chúa đến người dân của Thành Hoàng. Ước nguyện ấy dường như thường xuyên linh ứng vào đêm trước ngày ra khơi đánh cá, trời thường vận mưa, nhờ vào mưa gió mà chuyển cá từ Hồ Tây về lại Giếng Ngọc cho người dân đánh bắt. Nhân dân địa phương thường lưu truyền rằng con cá mà công chúa gửi về bao giờ cũng sẽ có chấm đỏ hoặc chấm vàng ở trên lớp vảy thân cá.
Các trai đinh làm lễ ở miếu tạ công chúa, sau đó thì sẽ xuống giếng Ngọc trước đình để thực hiện nghi lễ Đả ngư.
Lễ Đả Ngư được thực hiện dưới sự chứng kiến của nhiều người dân – Một nghi lễ không thể thiếu trong Lễ Hội Làng Lệ Mật
Người dân có quan điểm rất tâm linh về loại cá bắt được phải có chấm đỏ hoặc chấm vàng trên vảy
Tục cầu ngư ở lễ hội làng Lệ Mật có từ lâu đời. Đây là một nét độc đáo trong văn hóa truyền thống của hai vùng quê Kinh Quan và Cựu Quan, đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết giữa những nơi có chung cội nguồn. Ở đây người ta cho rằng nếu Kinh Quan và lão Quan cùng đoàn kết và đồng lòng thì cá thiêng năm nào cũng theo mây mưa để lặn lội bơi từ Hồ Tây về Giếng Ngọc.
Trong thời gian diễn ra lễ hội, ngôi đình dài ngoài làng sẽ được trang hoàng lộng lẫy với nhiều cờ hoa, quạt các loại được dựng lên và nến thắp, hương cao. Trong ngày chính hội, đại diện con cháu 13 dân tộc phía Tây thành Thăng Long sẽ lặn lội từ nơi xa để trở về . Trước đây, Thăng Long có 13 mâm lễ vật được đưa từ kinh đô về long đình ở làng Lệ Mật để dự hội (sau này có sự thay đổi về địa lý nên một số làng được bổ sung). Theo quy định của thành phố, chủ tế phải là Lệ Mật; Vạn Phúc – Anh cả của 13 thành, có tài đọc văn; Nam Hào là ca đoàn miền tây; Giảng Võ là Đồng Chân; Ba trại Vạn Phúc, Kim Mã, Thủ Lệ làm quan trấn thủ. Tuy nhiên, việc tham gia các trại không thường xuyên, vì vậy số lượng và quy tắc thành viên thay đổi theo từng năm. Luật làng cũng quy định, chủ tế phải là người trọn đời nghĩa khí, có hoàng tộc, có đạo đức và còn sống với cụ bà. Chủ tế phải thực hiện nghi lễ chay tịnh một tháng ròng trước khi vào hội.
Cụ Ngọc Dậu đang múa cờ chào đón đoàn rước của 13 trại. Phía sau là các bà trong trang phục sặc sỡ, nở nụ cười tươi đón mừng con cháu về làng Lệ Mật
Cùng với phần lễ, phần hội luôn thu hút đông đảo người tham gia, đây là một hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian đặc sắc. Vào ngày chính hội, đại diện con cháu từ 13 trại phía Tây kinh thành Thăng Long xưa mang theo 13 bát tế được rước từ kinh thành về long đình ở làng Lệ Mật để dự hội. Trong lễ hội làng có trò múa rắn độc đáo là cầm tinh con rắn. Nó được làm bằng tre với mái tranh và tượng trưng cho thủy quái đã bị đánh bại bằng sức mạnh và ý chí của một thanh niên tên Hoàng. Người ta còn tổ chức các hội thi rắn lớn, rắn đẹp, rắn lạ… Đồng thời, truyền bí kíp, bắt rắn, nuôi rắn, khai thác nọc độc rắn, chữa rắn độc cắn… Người đi lễ hội được thưởng thức các món đặc sản làm từ thịt rắn.
Lễ hội có nhiều hoạt động vui nhộn, đủ sắc màu. Màn trình diễn thanh niên Hoàng giết Giảo Long luôn được người dân đón chờ để xem hàng năm
Với những người chơi hệ thích rắn thì hẳn bạn sẽ bỏ lỡ rất nhiều kiến thức bổ ích cũng như thưởng thức nhiều loại ẩm thực, đặc sản được chế biến ngon lành. Nếu có một lần đến với Hà Nội vào tháng Giêng thì bạn cũng nên thử ghé qua làng Lệ Mật để tham gia Lễ Hội Làng Lệ Mật này xem sao nhé! Bên cạnh đó, bạn có thể xem thêm về lễ hội đền Hai Bà Trưng Mê Linh hay Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh cũng vô cùng đặc sắc.
