Phu Văn Lâu là một trong những biểu tượng nổi tiếng của Huế được đưa vào hình ảnh trên tờ tiền Việt Nam, một lầu trưng bày văn thư của triều đình. Hãy cùng 3vi.vn khám phá ngay điểm tham quan đặc biệt này cùng kiến trúc độc đáo của nó nhé.
Tổng quan về Phu Văn Lâu
Phu Văn Lâu là tòa lầu nằm ngay trên trục chính của Hoàng Thành Huế, bên ngoài mặt tiền của Kinh thành Phú Xuân, tức phường Phú Hòa – thành phố Huế hiện nay. Từ Kỳ Đài hướng ra sông Hương bạn có thể quan sát thấy 2 công trình kiến trúc điểm tô cho diện mạo của kinh thành, 1 trong 2 chính là Phu Văn Lâu (phu: trưng bày, văn: văn thư, lâu: lầu) – lầu trưng bày văn thư của triều đình.
– Địa chỉ: Lê Duẩn, Phú Thuận, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế
– Giờ mở cửa: Mở cả ngày
Phu Văn Lâu nằm ngay trên trục đường chính của kinh thành Huế. Ảnh: redsvn
Dù là một công trình kiến trúc nhỏ nhưng Phu Văn Lâu lại mang ý nghĩa sâu sắc về lịch sử lẫn văn hóa. Ngoài đóng vai trò là nơi để niêm yết, công bố chiếu thư của vua chúa thời Nguyễn thì nó còn là lầu danh dự của giới nho sinh, địa điểm xướng danh và dán tên của các vị thi đậu tiến sĩ ngày xưa.
Hai bên mặt trước là hai khẩu súng thần công bằng đồng hướng vào nhau. Ảnh: redsvn
Xem thêm: Kinh thành Huế – Chiêm ngưỡng kiến trúc vàng son của 13 vị vua triều đại nhà Nguyễn
Hướng dẫn di chuyển đến Phu Văn Lâu
Từ đường Lê Lợi bạn di chuyển lên cầu Trường Tiền và rẽ phải qua đường Trần Hưng Đạo. Đến ngã ba với cầu Phú Xuân chúng ta tiếp tục đi thẳng sang đường Lê Duẩn, nhìn sang tay phải bạn sẽ thấy Phu Văn Lâu nằm đối diện Nghinh Lương Đình.
Di chuyển đến đây cũng khá dễ dàng. Ảnh: redsvn
Lịch sử Phu Văn Lâu
Phu Văn Lâu được xây dựng năm 1819 dưới thời vua Gia Long, ngày xưa chuyên dùng để niêm yết những chỉ dụ quan trọng của nhà vua và triều đình, hoặc kết quả các kỳ thi do triều đình tổ chức. Đến năm 1829 thì vua Minh Mạng lại lấy nơi đây là chỗ tổ chức cuộc đấu giữa voi và hổ. Đến năm 1830 thì nhà vua lại tiếp tục tổ chức yến tiệc linh đình suốt 3 ngày tại đây để mừng sinh nhật bản thân.
Các chi tiết đẹp xuất hiện trên mái ngói Phu Văn Lâu. Ảnh: redsvn
Đầu thời Gia Long (1802-1819) đây chỉ là một tòa nhà nhỏ mang tên Bảng đình để công bố các chiếu thư, chỉ dụ của nhà vua hoặc các bảng thi Hội, thi Đình cho dân chúng. Đến năm 1819 thì Bảng đình được thay thế bằng một tòa nhà có kiến trúc 2 tầng mái 16 cây cột, xung quanh không có vách ngăn khá thanh thoát và đặt tên là Phu Văn Lâu. Ngoài ra đây còn là nơi ban phát lịch hoặc các sinh hoạt vui chơi dành cho dân chúng do triều đình tổ chức…
Bậc cấp phía trước lầu có lan can hình rồng. Ảnh: redsvn
Sử sách lưu truyền lại đến thời Minh Mạng nhà vua lại quy định sau khi các chiếu thư tuyên đọc ở cổng Ngọ Môn hoặc điện Thái Hoà sẽ được đặt trên long đình, che lọng và quân lính theo hầu hai bên đưa ra niêm yết tại Phu Văn Lâu. Các quan hàng tỉnh và hương lão cần đến quỳ lạy trước chiếu thư.
Năm 1928 trước lầu đã từng có cuộc đấu giữa voi và cọp cho vua Minh Mạng xem. Vào những dịp tứ tuần, ngũ tuần của vua cũng có nhiều cuộc vui khác được tổ chức, sau này các vua Thiệu Trị, Tự Ðức cũng giữ tục lệ ấy vào ngày khánh thọ của mình. Vua Thiệu Trị nhận xét sông Hương và lầu Phu Văn là một trong 20 cảnh đẹp chốn Thần Kinh.
Bia đá khắc “khuynh cái hạ mã” nghĩa là ai đi qua đều phải cởi mũ và xuống ngựa. Ảnh: redsvn
Bão năm Giáp Thìn (1904) đã thổi bay Phu Văn Lâu, vua Thành Thái đã hạ lệnh xây dựng lại y như cũ. Năm 1916, Trần Cao Vân và Thái Phiên đã vờ ngồi câu cá ở bến Phu Văn Lâu để bí mật gặp vua Duy Tân bàn việc khởi nghĩa. Chẳng may việc bất thành, vua Duy Tân bị quân Pháp bắt và đày ra đảo Réunion.
Khám phá di tích Huế được in trên tờ tiền Việt Nam
4.1 Kiến trúc độc đáo lợp ngói lưu ly của Phu Văn Lâu
Phu Văn Lâu được xây toàn bộ là khung cột bằng gỗ lim quý hiếm, có 2 tầng mái lợp ngói hoàng lưu ly. Trong đó tầng trệt có lan can cao 65m, được quét lớp vôi vàng nhạt. Trừ những thời điểm được dùng để niêm yết chiếu thư, dụ chỉ và kết quả khoa bảng thì bình thường không gian đều được để trống hoàn toàn.
Từ năm 1821 sau khi truyền lô, danh sách các khoa danh tiến sĩ cũng được niêm yết tại đây. Để tỏ lòng tôn kính triều đình, ngoài lề đường còn có dựng bia đá ghi dòng chữ: “Khuynh cái hạ mã”, ngụ ý nhắc nhở những ai đi ngang Phu Văn Lâu phải “nghiêng nón xuống ngựa”.
Cửa sổ vuông trên tầng và lan can bằng gỗ. Ảnh: redsvn
Tầng bên trên 4 mặt đều được dựng ván gỗ, mặt trước trổ cửa sổ vuông và 2 mặt bên trổ cửa sổ trong tượng trưng cho khái niệm âm dương. Chạy quanh phía bên ngoài là hệ thống lan can bằng gỗ được trau chuốt tỉ mỉ. Ngoài ra ở sân trước triều đình ngày xưa còn cho bố trí 2 khẩu thần công bằng đồng cỡ nhỏ tọa 2 bên lâu hướng về chính giữa.
Xưa kia đây là nơi niêm yết văn bản và diễn ra nhiều hoạt động cộng đồng. Ảnh: redsvn
Gần bên phải vẫn còn tấm bia trên khắc bài thơ “Hương giang hiểu phiếm”. Ảnh: redsvn
Cầu thang lên lầu ở Phu Văn Lâu. Ảnh: redsvn
4.2 Nghinh Lương Đình cùng xuất hiện trên tờ tiền 50,000đ
Di tích Nghinh Lương Đình (hay còn gọi là Nghênh Lương Đình) tiền thân là công trình Lương Tạ nằm trong hành cung Hương Giang. Kiến trúc đình này được xây dựng theo dạng 1 gian 4 chái, mặt trước và sau đều có nhà vỏ cua nối dài ra, phần khung gỗ bên trên trạm trổ khá chi tiết. Mái nhà chính của Nghinh Lương Đình được lợp ngói ống lưu ly vàng, 2 nhà vỏ cua lợp ngói liệt men vàng.
Nền được lát gạch bằng gạch vồ và đá thanh, cao 90cm còn phía bờ sông thì có 13 bậc cấp dẫn xuống một hành lang xây sát mặt nước sông Hương. Ngày xưa khu vực này cũng dùng để tiếp đón các vị vua nhà Nguyễn tới hóng mát và lên thuyền dạo quanh sông Hương vãn cảnh.
Nghinh Lương Đình địa điểm vãn cảnh sông Hương tuyệt đẹp. Ảnh: Lê Huy Hoàng Hải
Cảnh quan xung quanh đình khá thoáng và trữ tình nên thường được dùng làm vị trí đẹp để ngắm cảnh, cảm nhận không khí xung quanh nhất là lúc bình minh, hoàng hôn hay trong đêm trăng sáng. Bởi ý nghĩa lịch sử, văn hóa cùng nét đẹp kiến trúc trường tồn nên Phu Văn Lâu và Nghinh Lương Đình đã vinh dự được lựa chọn để in trên tờ tiền polymer 50.000đ.
4.3 Bến Văn Lâu
Trước bờ sông Hương đối diện Phu Văn Lâu có bến Phu Văn Lâu (hay mọi người vẫn thường gọi là Bến Văn Lâu). Có một câu hò khá nổi tiếng gắn liền với địa danh này là:
“Chiều chiều trước bến Văn Lâu,
Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm?
Ai thương, ai cảm, ai nhớ, ai trông?
Thuyền ai thấp thoáng bên sông,
Nghe câu mái đẩy, chạnh lòng nước non!”
Bến Văn Lâu và nhà hàng thuyền nổi trên sông. Ảnh: TS. Phan Thuận Thảo
Trong những năm gần đây, không gian trên bến đã dần sôi động, trở thành điểm nhấn quan trọng trên con đường đi bộ bờ bắc sông Hương. Nếu dừng chân trên bến vào buổi chiều tà bạn sẽ cảm nhận được vẻ đẹp hiền hòa của thiên nhiên ẩn mình bên chiều sâu của lịch sử. Từ đây bạn cũng có cảm giác như đang đứng ở một nơi rất linh thiêng khi nó nằm trên trục chính của Kinh thành Huế nối đến đàn Nam Giao, sừng sững trước mắt là Kỳ đà. Đây được xem là tọa độ số 0 của Huế, là cột mốc để tính quãng đường km ra bắc, vào nam.
Địa điểm check-in gần Phu Văn Lâu
5.1 Kỳ Đài Huế
Kỳ đài hay “Cột cờ Phu Văn Lâu” được xây dựng cùng thời điểm xây Kinh thành vào năm 1807 và là nơi đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Có rất nhiều du khách ghé thăm nơi đây để chụp ảnh kỷ niệm.
5.2 Cầu Trường Tiền
Biểu tượng của mảnh đất cố đô và là cây cầu mang tính lịch sử, nơi du khách khám phá Huế thường tìm tới để chiêm ngưỡng. Đồng thời cầu Trường Tiền cũng là nguồn cảm hứng cho biết bao bài thơ hay ca khúc, những buổi lễ trọng đại và sự kiện văn hóa, trình diễn thời trang… cũng hay được tổ chức bên cầu Trường Tiền và dòng sông Hương.
Tuy đã được tu bổ nhiều lần nhưng Phu Văn Lâu vẫn giữ nguyên cốt cách đặc trưng của kiến trúc thời Nguyễn. Có thể nói địa điểm tham quan tại Huế này là nơi thể hiện chiều sâu văn hóa và vẻ đẹp mơ mộng, yên bình của mảnh đất cố đô. Hy vọng bài viết trên đây của 3vi.vn sẽ giúp bạn khám phá ra được những điều đặc biệt nhất của Phu Văn Lâu.
